İçindekiler
Adli sicil arşiv kaydı; kişinin adli sicil kaydında yer alan suçunun cezasının infaz edilmesi ile adli sicilden silinerek alındığı kayıt yeridir. Diğer bir tanımla adli sicil arşiv kaydı, infazı tamamlanmış, yani yerine getirilmiş cezalara ait bilgilerinin kayıtlı tutulduğu sisteme denir. Adli sicil arşiv kaydına dair genel bilgiler 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nda düzenlenmiştir. 5352 sayılı yasanın 10. Maddesine göre; adli sicil arşiv kayıtları kişinin kendisi, vekâletnamede açıkça yetki verdiği vekili, soruşturma esnasında Cumhuriyet Başsavcılıkları, kovuşturma esnasında hâkim ya da mahkemeler, yetkili seçim kurulları ve özel kanunlarda gösterilen kamu kurum ve kuruluşları tarafından talep edilebilen kayıtlardır.
“Adli sicil kaydı” ile “adli sicil arşiv kaydı” iki farklı kavramdır. Mahkumiyet hükümleri önce adli sicil kaydına alınır, daha sonra belli koşulların gerçekleşmesi halinde, mahkumiyet hükmüne dair bilgiler silinerek arşiv kaydına alınır. Kişilerin arşiv kayıtları kendileri dışında başka bir kişiye kural olarak verilmemektedir. Bu nedenle, kişilerin kendi ailesinden biri dahi olsa bir başkasının adli sicil arşiv kaydını talep etmesi mümkün değildir. Çünkü adli sicil arşiv bilgileri gizlidir ve görevliler tarafından hukuka aykırı yollarla açıklanmamalıdır. Bununla birlikte kurum ve kuruluşların veriliş amacı dışında arşiv bilgilerinin kullanılması yasaktır.
Adli sicil arşiv kaydı, sosyal hayatta kişileri doğrudan etkileyebilen bir niteliğe sahip olduğundan bu kayıtların tutulması ve kanun çerçevesinde silinme koşulları oluştuğunda silinmesi büyük önem arz eder. Örneğin iş başvurularında başvurucunun adli sicil kaydı işe alımda önemli bir kıstas olarak göze çarpmaktadır. Bununla birlikte birçok dernek ve vakfın üyelik şartlarından biri adli sicil ve arşiv kaydının bulunmamasıdır. Bu sebeple kişilerin kanuna aykırı bir filleri sebebiyle cezalandırılmaları sonrası ömür boyu damgalanmamaları için adli sicil ve arşiv kayıtlarının belirli durumlarda silinmesi mümkün kılınmıştır.
Adli Sicil Arşiv Kaydı İşe Girerken Sorun Olur Mu?
“Adli sicil kaydı” ile “adli sicil arşiv kaydı” iki farklı kavramdır. Mahkumiyet hükümleri önce adli sicil kaydına alınır, daha sonra belli koşulların gerçekleşmesi halinde, mahkumiyet hükmüne dair bilgiler silinerek arşiv kaydına alınır. 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 11. Maddesine göre; adli sicil bilgileri ve adli sicil arşiv bilgileri gizlidir. Bu bilgilerin kamu görevlileri tarafından dahi açıklanmaması gerekmekte olup, arşiv bilgilerinin verildiği kurum ve kuruluşlarca veriliş amaçları dışında kullanılmamalıdır. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından devlet memuru olarak alım yapılacağı zaman, güvenlik soruşturması yürütülür. Bu soruşturmada, kişinin belirli bir suçtan mahkumiyeti olup olmadığı gibi hususlar incelenirken adli sicil kayıtları ile arşiv kayıtları da incelenir.
Ancak kişinin aile üyelerinden birinin belirli bir suçtan sabıkası olması kişinin kendi adli sicil arşiv kaydını etkilemez. Bu nedenle işe alımlarda aile üyelerinin birinde olan arşiv kaydı kişinin işe alım sürecini etkilemeyecektir. Özel sektörde ise kişinin adli sicil kayıtları ve arşiv kayıtları işveren tarafından talep edilebilir. Yani işveren adli sicil kaydı örneğini iş başvurusunda sizden talep eder. Böyle bir durumda işverenin bizzat kendisi kişinin işe girip girmeyeceğine karar verecektir. Ancak elde ettiği bilgileri işçi aleyhine kullanmamalı ve kişisel veri niteliğinde olan bu kayıtları hukuka aykırı olarak kimseyle paylaşmamalıdır.
Adli Sicil Arşiv Kaydı Olan Memur Olabilir Mi?
Devlet Memurları Kanunu’nun 48. Maddesinde memuriyete engel olan suçlar ayrıntılı olarak yer almıştır. Bir kişinin kasten işlenen bir suçtan dolayı en az 1 yıl ve üzerinde hapis cezası alması halinde memuriyete alınmaları mümkün değildir. Kimi suçlar hakkında hak yoksunluğuna ilişkin süreler geçmiş olsa hatta affa uğramış olsa dahi kişilerin memuriyete alınmaları mümkün değildir. Bu suçlar şu şekilde özetlenebilir:
- Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak,
- Düşmanla işbirliği yapmak.
- Devlete karşı savaşa tahrik,
- Yabancı devlet aleyhine asker toplama,
- Düşman devlete maddi ve mali yardım,
- Anayasayı ihlal,
- Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı,
- Silahlı örgüt,
- Silah sağlama,
- Zimmet,
- İrtikap,
- Rüşvet,
- Hırsızlık,
- Dolandırıcılık,
- Sahtecilik,
- Güveni kötüye kullanma,
- Hileli iflas,
- İhaleye fesat karıştırma,
- Edimin ifasına fesat karıştırma,
- Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama,
- Kaçakçılık.
Kişinin devlet memurluğuna atanması için yukarıda yer alan suçlardan hüküm giymemiş olması gerekmektedir. Eğer böyle bir suçtan kesinleşmiş mahkumiyet kararı varsa bu adli sicil kayıtlarına işlenir. Cezanın infazının tamamlanması veya sair diğer durumların oluşması ile bu durum arşiv kaydına alınır. Bu nedenle kişinin yukarıda yer alan suçlardan dolayı adli sicil arşiv kayıtlarında kayıtlarının bulunması halinde memuriyetine engel durum ortaya çıkacaktır.
