Adli istatistik, Adalet Bakanlığı’nın Teşkilat Ve Görevlerine İlişkin 2992 Sayılı Kanun’un 12/b maddesi “bakanlığın görev ve yetkisine giren konularla ilgili istatistikî bilgilerin, belirlenmesi, toplanması, sınıflandırılası ve değerlendirilmesi” olarak tanımlanabilir. Bu istatistikler bakanlıkça yürütülen hizmetlerin verimliliğini artırma ve eksiklikleri giderme konusunda etkilidir.
Adli istatistik çıkarma, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasında yer almaktadır. Adalet bakanlığına bağlı daire ve kuruluşlarla, mahkemelerin ve cumhuriyet başsavcılıklarının, teşkilatı, işleyişi ve iş yükleriyle, suç ve suçluluk hareketlerinin yakından takip edilerek, bunlarla ilgili yassal ve idari önlemlerin zamanında alınabilmesi için, çağdaş yöntemlerle derlenen ve değerlendirilen geniş kapsamlı istatistikî bilgilere lüzum duyulmaktadır.
İçindekiler
Adli İstatistik Çıkarmanın Önemi
Adli istatistik verilerin toplanması, suç ve suçluluk kayıtlarının bilgi işlem seviyesinde muhafazası ve kriminolojik sonuçların elde edilmesi hususunda takip edilecek metotların batı ülkelerindeki örneklerini izleme ve adli otomasyon sistemi kurulmuş ülkeler ile bilgi alışverişinin temini gayesiyle, uluslar arası kuruluşlar tarafından düzenlenen faaliyetler çerçevesinde Adalet Bakanlığınca etkinliği giderek artırılmıştır.
Cumhuriyet Başsavcılığı, Ceza Mahkemeleri, Hukuk Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemeleri bölümlerinde elde olunan neticelerin genel değerlendirme sonuçlarını kapsayan yorumlarla, bilgisayar sisteminden alınan renkli grafik göstermeler ve Türkiye haritası üzerinde coğrafi bilgiler itibari ile, tespit olunan sonuç yoğunluklarının gösterilmesi, uluslararası toplantılarda edinilen izlenimler paralelinde getirilen yeni bir anlayışın ilk halkasını teşkil etmektedir. Daha sık aralıklar ile suç coğrafyasının takibi ve toplumsal yapıdaki değişimlerin izlenmesi hedefine erişebilmek, değerli eleştirilerin ışığı altında istatistik araştırma konularının kapsamını genişletmekle mümkün olabilecektir.
2015-2023 Yılları Arasında Adli İstatistik Verileri
- Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve Ceza Dairelerinin İş Durumu
Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve ceza dairelerinin son dokuz yıllık verileri incelendiğinde; 2015-2023 yılları arasında gelen dosya sayısında %41,9’luk azalış olduğu görülmektedir.
- Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Ve Hukuk Dairelerinin İş Durumu
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve hukuk dairelerine 2023 yılında gelen dosya sayısı 2015 yılına göre %75,5 oranında azalmıştır.
- Danıştay Dava Dairelerinin İş Durumu
Danıştay dava dairelerine 2015 yılında gelen toplam dosya sayısı 375.846 iken, %38,0’lık azalış ile 2023 yılında 232.877 olmuştur.
- Cumhuriyet Başsavcılıkları Soruşturma Evresi İş Durumu
Cumhuriyet başsavcılıklarının son dokuz yıllık verileri incelendiğinde; gelen dosya sayısında artış olduğu gözlenmektedir. 2015 yılında Cumhuriyet başsavcılıklarına gelen dosya sayısı 7.183.711 iken, %54,6’lık artış oranı ile 2023 yılında 11.109.462 olmuştur.
- Ceza Mahkemelerinin İş Durumu
Ceza mahkemelerinin son dokuz yıllık verilerine bakıldığında; gelen dosya sayısında artış olduğu görülmektedir. 2015 yılında ceza mahkemelerine gelen dosya sayısı 2.619.651 iken, %29,3′ lük artış oranı ile 2023 yılında 3.386.190 olmuştur.
- Hukuk Mahkemelerinin İş Durumu
Hukuk mahkemelerinin son dokuz yıllık verileri incelendiğinde; gelen dosya sayısında artış olduğu görülmektedir. 2015 yılında hukuk mahkemelerine gelen dosya sayısı 3.400.610 iken, %45,0’lık artış oranı ile 2023 yılında 4.930.370 olmuştur.
- İdare ve Vergi Mahkemeleri İş Durumu
İdari mahkemelerin (idare ve vergi mahkemeleri) son dokuz yıllık verilerine bakıldığında; toplam gelen dosya sayısında artış olduğu gözlenmektedir. 2015 yılında idari yargı mahkemelerine gelen toplam dosya sayısı 449.725 iken, %41,9’luk artış oranı ile 2023 yılında 637.956 olmuştur.
- Adalet Sistemi Evrelerine Göre Açılan Dosya Endeksi Tablosu
2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
İhbar | – | – | – | 100 | 218 | 248 | 328 | 381 | 333 |
Cumhuriyet Başsavcılıkları | 100 | 103 | 119 | 125 | 122 | 113 | 131 | 150 | 157 |
Ceza Mahkemeleri | 100 | 88 | 96 | 106 | 111 | 87 | 107 | 119 | 122 |
Hukuk Mahkemeleri | 100 | 103 | 95 | 96 | 98 | 91 | 118 | 132 | 139 |
İcra Ve İflas Daireleri | 100 | 97 | 94 | 102 | 107 | 74 | 91 | 99 | 153 |
İdare Ve Vergi Mahkemeleri | 100 | 129 | 113 | 107 | 120 | 117 | 131 | 145 | 150 |
Bölge İdare Mahkemeleri | 100 | 128 | 145 | 123 | 122 | 130 | 164 | 195 | 172 |
Bölge Adliye Mahkemeleri Ceza | – | – | 100 | 150 | 180 | 134 | 173 | 197 | 196 |
Bölge Adliye Mahkemeleri Hukuk | – | – | 100 | 133 | 148 | 117 | 171 | 198 | 188 |
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı | 100 | 93 | 17 | 25 | 31 | 27 | 36 | 36 | 32 |
Yargıtay Ceza Genel Kurulu Ve Ceza Daireleri | 100 | 64 | 52 | 40 | 59 | 61 | 71 | 44 | 43 |
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Ve Hukuk Daireleri | 100 | 94 | 45 | 31 | 25 | 24 | 32 | 26 | 22 |
Danıştay | 100 | 144 | 46 | 52 | 58 | 39 | 55 | 43 | 59 |
Anayasa Mahkemesi | 100 | 394 | 198 | 187 | 210 | 197 | 323 | 535 | 531 |
Uyuşmazlık Mahkemesi | 100 | 72 | 78 | 89 | 89 | 74 | 83 | 75 | 65 |
Yüksek Hakem Kurulu | 100 | 705 | 915 | 364 | 195 | 143 | 253 | 169 | 167 |
- Cumhuriyet Başsavcılıklarında Seçilen On Suç Türüne Göre Çıkan Dosyaların Gelen Dosyalara Oranı
2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
Kasten Öldürme(TCK 81-83) | 58,0 | 48,4 | 45,0 | 44,7 | 44,4 | 40,7 | 42,6 | 43,8 | 42,8 |
Kasten Yaralama(TCK 86-87) | 70,7 | 59,4 | 55,5 | 57,8 | 61,3 | 56,4 | 59,4 | 62,0 | 61,5 |
Cinsel Saldırı (TCK 102) | 60,1 | 51,2 | 48,1 | 49,6 | 53,2 | 47,9 | 51,9 | 54,3 | 55,1 |
Çocukların Cinsel İstismarı(TCK 103) | 67,6 | 60,3 | 59,6 | 60,9 | 64,9 | 59,4 | 59,0 | 63,7 | 63,1 |
Hırsızlık(TCK 141-147) | 18,0 | 14,3 | 14,3 | 15,4 | 15,1 | 14,1 | 18,3 | 17,4 | 11,2 |
Yağma(TCK 148-150) | 30,2 | 24,8 | 23,9 | 25,7 | 28,8 | 27,3 | 37,9 | 39,7 | 38,7 |
Dolandırıcılık (TCK 157-159) | 49,4 | 43,4 | 41,4 | 44,0 | 45,6 | 40,5 | 43,9 | 42,3 | 41,5 |
Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak (TCK 191) | 41,0 | 37,0 | 36,3 | 38,1 | 38,3 | 36,7 | 42,1 | 45,8 | 43,4 |
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (TCK 188 ) | 67,1 | 57,3 | 55,4 | 58,3 | 60,4 | 55,8 | 58,6 | 61,2 | 60,0 |
Sahtecilik (TCK 197, 199, 202, 204, 207) | 46,8 | 40,0 | 36,7 | 37,3 | 39,7 | 34,4 | 38,1 | 40,5 | 40,1 |