İçindekiler
Adli sicil kaydını kimler görebilir? Bu soru aslında gizli olan kişisel veri niteliğinde bu bilgilerin görünmesinin verdiği rahatsızlıktan dolayı merak edilen bir sorudur. Çünkü insanlar adli sicil kayıtlarını izin vermedikleri kimsenin görmesini istemez. Adli sicil kaydı diğer adıyla sabıka kaydı; 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nda düzenlenen, kişiler hakkında kesinleşmiş mahkûmiyet hükümlerini içeren sicil kaydıdır. Adli sicil kayıtları Türk vatandaşları ile yurtiçinde suç işleyen yabancıların sicil kayıtlarını içerir. Kayıtlar Adalet Bakanlığı’na bağlı Adli Sicil İstatistik Genel Müdürlüğü Merkezi tarafından tutulur. Adli sicil kayıtlarına her türlü suç ve mahkûmiyeti girilir ancak disiplin cezaları, tazyik hapisleri, idari para cezaları adli sicil kayıtlarında gözükmez. Adli sicil kayıtları şu kişiler tarafından görülebilir:
- Kişinin kendisi,
- Kişinin vekâletnamede açıkça belirtilmiş olma şartı ile vekili,
- Kamu kurum ve kuruluşları,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
- Yabancı devletler (Mütekabiliyet esası yani karşılıklı menfaatlerden yararlandırmak.)
Adli sicil kayıtlarının kimler tarafından görülebileceği yasada bu şekilde sıralanmıştır. Bu kişiler dışında üçüncü bir kişinin (Kişinin aile çevresindeki yakınları örneğin anne ve baba dahil) adli sicil kayıtlarına erişmesi mümkün değildir. Kişinin böyle bir erişim sağlaması halinde; bu verilerin kişisel veri olması nedeniyle kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi suçu oluşacaktır. Adli sicil kaydını (sabıka kaydı) kimler görebilir sorusunun cevabını üstte size verdik. Gelin biraz daha adli sicil kaydını kimler görebilir sorusunun detayına girelim.
Adli Sicil Kayıtlarına Kimler Erişebilir ?
Adli sicil kaydı diğer adıyla sabıka kaydı; kişinin hakkında verilen bir hükmün Adalet Bakanlığı’na bağlı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından kayıt altına alınmasıdır. Adli sicil kayıtlarında Türk vatandaşları hakkında kayıtlar yüklenebileceği gibi Türk mahkemelerinin yabancılar hakkında vermiş olduğu kayıtlar da yüklenmektedir. Bununla birlikte mahkemelerin kişiler hakkında verilen ceza kararları kesinleştikten sonra sisteme yüklenir. Son olarak bir Türk vatandaşı hakkında yabancı bir mahkemenin vermiş olduğu kararın Türk mahkemeleri tarafından tanınması halinde de bu durum adli sicil kaydına kaydedilir. Adli sicil kaydını kimler görebilir ile erişebilir aslında aynı sorudur.
Adli sicil kaydına kaydedilen bir husus, cezanın infazının tamamlanması ile arşiv kaydına alınır. Bu husus otomatik yapılması gerekse de e-devlet sistemi ile entegre bir sistem oluşmadığından dolayı adli sicil kayıtlarının silinmesi için başvuru yapılması gerekmektedir. Bu başvurular için alanında uzman bir avukatın desteği alınmalı ve başvuru evrakları ile ekleri eksiksiz olarak kuruma iletilmelidir.
Hakkında Türk mahkemeleri veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş ve Türk Hukukuna göre tanınan mahkûmiyet kararı bulunan Türk vatandaşları ile Türkiye’de suç işlemiş olan yabancıların kayıtları da dahil tüm adlî sicil bilgileri; mahallinde bilgisayar ortamına aktarılmasını takiben, Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğündeki “Merkezî Adlî Sicil” de tutulur. Merkezî Adlî Sicil, adlî sicil kayıtlarının güncelleştirilmesi, düzenlenmesi, düzeltilmesi ve mahalli adlî sicillere ulaştırılması ile görevlidir.
Mahalli adlî sicil ise, bulunduğu yer ile gerektiğinde diğer yerlere ait adlî sicil bilgilerinin bilgisayara girilmesi, bu bilgilerin merkezî adlî sicile aktarılması ile merkezî adlî sicilden bilgilerin alınıp ilgili şahıs ve kurumlara iletilmesi ile görevlidir.
Adli sicil bilgilerini verebilecek merciler 5352 sayı Kanunun 8. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre: “Adlî sicil bilgileri; mahalli adlî sicillerde Cumhuriyet başsavcılıklarınca, kaymakamlıklarca yurt dışında elçilik ve konsolosluklarca, merkezî adlî sicilde ise Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce verilir.”
Yani adli sicil kayıtları Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet başsavcılıkları, kaymakamlıklar, elçilik ve konsolosluklar tarafından kanunda uygun görülen hallerde ilgililere verilebilmektedir.
Diğer yandan adli sicil kaydı verilebilecek olanlar da 5352 sayılı Kanun madde 7’ de “Adlî sicil bilgileri, kullanılış amacı belirtilmek suretiyle; a) İlgili kişiye veya vekâletnamede açıkça belirtilmek koşuluyla vekiline, b) Kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, verilebilir.” şeklinde belirtilmiştir.
Buna göre adli sicil kayıtları yalnızca kanunda belirlenmiş olan kişilerle paylaşılmalı ve veriliş amacına uygun olarak kullanılmalıdır.
Kanunun 13. maddesine göre bir suça ilişkin soruşturma ve kovuşturma kapsamında adlî sicil ve arşiv kayıtlarında; mahkeme, hâkim ve Cumhuriyet Başsavcılığı doğrudan doğruya, kolluk ve diğer kamu kurum ve kuruluşları Adalet Bakanının onayı ile, sorgulama yapabilirler. Kamu kurum ve kuruluşları, mevzuatın adli sicil ve arşiv kaydı alınmasını öngördüğü hallerde, Adalet Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde ilgili kişiler hakkında adli sicil ve arşiv kayıtlarında sorgulama yapabilirler. Gerçek kişiler de kendileriyle ilgili adli sicil ve arşiv kayıtlarını, Adalet Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde ve güvenli kimlik doğrulama araçlarını kullanarak sorgulayabilir, sonucu fiziki veya elektronik ortamda merciine verebilirler.
Sabıka Kaydı Ne Zaman Silinir?
Adli sicil kaydı Adalet Bakanlığı’na bağlı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü Merkezi’ne yapılacak yazılı başvuru ile sildirilebileceği gibi kişilerin e-devlet sistemi üzerinden sildirmesi de mümkündür. Kurumun merkezi Ankara ilinde olup, diğer illerde de örgütlü yapısı bulunmaktadır. Nitekim işlemlerin Ankara’dan yürütülmesi süreci hızlandırmakta, evrakların gönderilmesi gibi uzun süren işlemleri ortadan kaldırmaktadır. Adli sicil kaydının silinebileceği durumlar şu şekilde sıralanabilir:
- Cezanın infazının tamamlanması halinde, (Kendiliğinden)
- Güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması halinde, (Kendiliğinden)
- Şikâyetten vazgeçme halinde,
- Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması halinde,
- Ceza zamanaşımı sürelerinin dolması halinde,
- Kişi hakkında genel af hükümlerinin uygulanması halinde,
- Kişinin ölümü halinde,
Adli sicil kaydının bu hususlar halinde silinmesi ile kayıtlar arşive aktarılır. Ancak Adli Sicil ve İstatistik Müdürlüğü tarafından silme işlemi resen yapılmamaktadır. İlgili kişinin başvuru yapması ve evrakları eksiksiz olarak sunması gerekmektedir. Yalnızca genel af hükümlerinin uygulanması halinde adli sicil kayıtlarının silinerek arşiv kaydına alınma işlemi kurum tarafından resen yapılmaktadır.
