Memur Olmaya Engel Suçlar

Memur olmaya engel suçlar 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 48. maddede düzenlenmiştir. Ayrıca her kurum kendi yönetmeliği kapsamında, alım yapacağı hususa ilişkin kanuna aykırı olmadan belli suçlar belirleyebilir. Memur olmaya engel teşkil eden suçlar kanunda tek tek belirtilmiştir. Ancak alım yapacak kamu kurumlarının kendi mevzuatları kapsamında bu suçlar veyahut memur olmaya engel teşkil edecek hususlar değişiklik ve farklılık gösterebilir.  657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. Maddesinde memur olmak için aranan genel ve özel şartlar düzenlenmiştir. Memurluğun sona ermesi ya da memuriyete engel mahkumiyetler ise yine DMK’nin 98. Maddesinde düzenlenmiştir. Memur olmaya engel suçlar;

Devletin güvenliğine karşı suçlar;

• Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak.
• Düşmanla işbirliği yapmak.
• Devlete karşı savaşa tahrik,
• Temel milli yararlara karşı faaliyette bulunmak için yarar sağlama,
• Yabancı devlet aleyhine asker toplama,
• Askeri tesisleri tahrip ve düşman askeri hareketleri yararına anlaşma,
• Düşman devlete maddi ve mali yardım,

Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar;

• Anayasayı ihlal,
• Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı,
• Yasama organına karşı suç,
• Hükümete karşı suç,
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine karşı silahlı isyan,
• Silahlı örgüt,
• Silah sağlama,
• Suç için anlaşma suçu.

Süresi ne olursa olsun alınan mahkumiyet nedeniyle memuriyete atanmaya engel suçlar 657 sayılı Kanunun 48/A-5 inci maddesinde tek tek sayılmıştır. Söz konusu bu suçlar;

• Zimmet,
• İrtikap,
• Rüşvet,
• Hırsızlık,
• Dolandırıcılık,
• Sahtecilik,
• Güveni kötüye kullanma,
• Hileli iflas,
• İhaleye fesat karıştırma,
• Edimin ifasına fesat karıştırma,
• Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama,
• Kaçakçılıktır.

Memurluk için engel teşkil eden suçlar, kanunlarımızda net bir şekilde belirtilmiştir. Kurumlar, yasalara göre memurluğa alınmayı engelleyen suçların tanımını daraltabilir veya genişletebilir. Memurluğa alımı engelleyen suçlar haricin sonradan ekleme çıkarma yaparak takdir yetkisini idare kullanamaz.

Memur Olmaya Engel Suçlar Nelerdir?

Memur olmaya engel suçlar kanunda tek tek sayılmıştır.  Fakat alım yapacak kurum bu suçları kendi meslek ilanına göre düzenleyebilir.. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun1 (DMK) 48. maddesinde Devlet memurluğuna alınmanın genel ve özel şartları hüküm altına almıştır.  657 sayılı DMK’nın 48. Maddesine göre memur olabilmek için, bazı suçlardan hüküm giymemiş olmak gereklidir. Söz konusu suçlardan hüküm giyen kişi memur ise DMK’nın 98. maddesinin b bendi uyarınca söz konusu memurun görevine son verilir. Memur değilse memuriyete girişi engellenir. DMK’nın 48. maddesinin inceleyeceğimiz ikinci kısmı; “(…) affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmak” şeklinde memuriyete engel olarak sayılan ismen sayılan suçlardır.

• Kasten İşlenen Bir Suçtan Bir Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezası ile Mahkumiyet

Memur hakkında iki veya daha fazla suçtan ayrı davalar açılmış olabilir. Bu görülen davalar neticesinde ise birden çok suçtan mahkumiyet kararı da verilmiş olabilir. Bu tarz durumda mahkumiyetlerin toplam süresinde değil, ayrı ayrı suçlardan kurulan mahkumiyet sürelerinin bir yıl veya bir yılı geçip geçmediğine bakılmalıdır.

Bu durumda herhangi bir kimsenin 5237 sayılı TCK’de yer alan bir nedenle kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkum olması halinde memurluğa engelden söz edilecektir.

• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar

Bu tarz suçlar devletin işleyişine, düzenine ve güvenliğinde zarar yol açacak suçlardan biridir. 5237 sayılı TCK’nin 302 ve 308. Maddelerinde düzenlenmiştir. Bu suçları ifade etmek gerekirse;

1. Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak (m.302)
2. Düşmanla işbirliği yapmak (m.303)
3. Devlete karşı savaşa tahrik (m.304)
4. Temel milli yararlara karşı hareket (m.305)
5. Yabancı devlet aleyhine asker toplama (m.306)
6. Askeri tesisleri tahrip ve düşman askeri hareketleri yararına anlaşma (m.307)
7. Düşman devlete maddi ve mali yardım (m.308)

Bu suçlar memurluğa engel suçlardır. Ve bu suçlara ilişkin mahkumiyetler affa uğrasalar dahi memur olmaya kesin engeldirler.

• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar

Bu suçlar TCK’de yer alan dördüncü kısım beşinci bölümde düzenlenmiştir. Kısacası bu suçları açıklamak gerekirse;

1. Anayasayı ihlal (m.309)
2. Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı (m.310)
3. Yasam organına karşı suç (m.311)
4. Hükümete karşı suç (m.312)
5. Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine karşı silahlı isyan (m.313)
6. Silahlı örgüt (m.314)
7. Silah sağlama (m.315)
8. Suç için anlaşma (m.316)

Bu suçlar memurluğa engel suçlardır. Ve bu suçlara ilişkin mahkumiyetler affa uğrasalar dahi memur olmaya kesin engeldirler.

• Zimmet, İrtikap, Rüşvet Suçları

Bu suçlar, kamuoyunda yüz kızartıcı suçlar olarak bilinmektedir ve Devlet Memurları Yasası’nda memurluğa engel suçlar arasında sayılmıştır.

1. TCK m.247 Zimmet Suçu: Görev gereği zilyetliği yani taşınır veya taşınmaz bir mal üzerindeki fiili hakimiyeti koruma ve gözetmek için kendisine devredilmiş olan kamu görevlisi eğer zilyetliği kendisinin veya bir başkasının zimmetine geçirirse beş yıldan on iki yıla kadar cezalandırılır.
2. TCK m.250  İrtikap Suçu: Görevinin kendisine sağladığı nüfuzu kötüye kullanarak kendisine veya bir başkasına yarar sağlamak için vaatte bulunması ya da bir başkasını zorlayan kamu görevlisi beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
3. TCK m.252  Rüşvet Suçu: Görevini ifa ederken bir işi yapması veya yapamaması için direkt olarak veya aracılar vasıtasıyla bir kamu görevlisine veya bir başkasına menfaat sağlayan kişi dört yıldan on iki yıla kadar cezalandırılır.

Bu tür suçlardan mahkumiyet, affa uğrasa dahi memuriyete kesin engeldir.

• Malvarlığına Karşı Suçlar

Bu suçlara dahil olan; hırsızlık, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma hileli iflas suçları kamuoyunda yüz kızartıcı suçlardan sayılmış olup bu suçlardan hüküm giyen kişilerin memur olma imkanı ortadan kalkmıştır.

1. Hırsızlık (TCK m.141): Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya bir başkasına yarar sağlamak amacıyla bulunduğu yerden alınması halinde işlenen bir suçtur. Bu suç için hükmolunan hapis cezası bir yıldan üç yıla kadardır. Hırsızlık suçu ile aynı bölümde yer alan Yağma Suçu (TCK m.148) ve Nitelikli Yağma Suçu (TCK m.149) Devlet Memurları Yasası’nda memuriyetle ilişkilendirilmeyen suçlar arasında sayılmadığından, bu suçtan bir yıldan fazla mahkumiyet memuriyete engeldir ancak ilgili yasada sayılmadığından affa uğrarlarsa memuriyete dair engel teşkil eden hususta ortadan kalkmış olacaktır.
2. Dolandırıcılık (TCK m.157): Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya bir başkasının zararına olarak, kendisine veya bir başkasına bir yarar sağlamak bu suçu oluşturacaktır. Ayrıca bu suçun nitelikli hali de söz konusudur ve nitelikli hali için belirlenen cezai yaptırım alt-üst sınırı daha yüksektir. Bu suç için hükmedilecek olan ceza bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ve beşbin güne kadar adli para cezasına hükmolunacağı belirtilmiştir.
3. Güveni Kötüye Kullanma Suçu (TCK m.155): Bir başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde, kendisinin veya bir başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar ederek, güveni kötüye kullanma suçu işleyen kişi, şikayete bağlı olarak altı aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılacaktır.
4. Hileli İflas Suçu (TCK m.161): İflasından önce veya sonra alacaklılarını zarar sokmak kastı ile hileli işlemlere başvuran kimsenin iflasıdır. Bu suç ile kanunda öngörülen ceza üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezasıdır. Taksirli İflas (TCK m.162)  ise tacir olmanın gerekli kıldığı dikkat ve özenin gösterilmemesi sebebiyle iflasa neden olunması halinde iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı öngörülmektedir. Ve burada şu hususu özenle belirtmek gerekir ki taksir kusur demektir. Kişi hakkında taksir neticesiyle hükmolunan ceza ne olursa olsun memuriyete engel teşkil etmemektedir.

• Sahtecilik Suçu

Sahtecilik kamunun güveni aleyhine işlenen suçlardan birisidir. TCK’de 197. Madde ve devamında düzenlenmiştir. İlgili maddelerde de yer alan ‘’Parada sahtecilik’’, ‘’Paraya eşit sayılan değerler’’, ‘’Kıymetli damgada sahtecilik’’, ‘’Para ve kıymetli damgaları yapmaya yarayan araçlar’’, ‘’Mühürde sahtecilik’’, ‘’Mühür bozma’’, ‘’Resmi belgede sahtecilik’’ suçları da sahtecilik kapsamında değerlendirilmektedir. Bu suçtan hüküm giyenlerin memur olabilme hakkı ortadan kalkmaktadır.

• Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar

Bu suçlar, İhaleye Fesat Karıştırma, Edimin İfasına Fesat Karıştırma suçları olup, ekonomi ve ticarete ilişkin suçlardır. Memuriyetle bağdaşmayan suçlardır.

• İhaleye Fesat Karıştırma Suçu (TCK m.235): Resmi ihale ve alım satımlara hile karıştırmak suretiyle, gizli tutulması gereken bilgileri sızdırmak, cebir ve tehdit kullanmak, açık veyahut gizli anlaşmalar yapmak bu suç kapsamında ilgili madde hükmünde detaylıca açıklanmıştır. Kamu kurum veya kuruluşları adına yapılmış olan mal ve hizmet alım satımlarında ya da kiralamalara ilişkin olarak ihalelere fesat karıştıran kişi beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçtan hüküm giyen kişiler memur olma haklarını da kaybederler.

2. Edimin İfasına Fesat Karıştırma (TCK m.236): İhale kararının kesinleşmesinden sonra ihaleyi kazanan gerçek veya tüzel kişilerin edimin ifası sırası geldiğinde gereği gibi ifada bulunarak zarara sebebiyet vermesine ilişkin suçtur. Edim dediğimiz kavram ise alacaklının istemeye, borçlunun ise ifa etmekle yükümlü olduğunu ifade eden borç ilişkisi kavramıdır. Bu suçu işleyen her kimse üç yıldan yedi yıla kadar hapiz cezası ile cezalandırılır. Bu suçtan hüküm giyen kişiler memur olma haklarını kaybederler.

• Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama

Bu suç, Türk Ceza Kanunu’nun 282. Maddesinde ‘’Adliyeye Karşı Suçlar’’ başlığı altında düzenlenmiştir. Alt sınırı bir yıldan ve daha fazla hapis cezası gerektiren bir malvarlığı değerlerine ilişkin bir suçu, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek ve meşru bir yol aracılığıyla elde edildiği kanısında görüş uyandırmak amacıyla, çeşitli işlemlere başvuran kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacaktır. Eğer bu suç kamu görevlisi tarafından işlenecek olursa veya belli bir mesleğe mensup kişi tarafından mesleğin icrası esnasında işlenmesi halinde söz konusu hükmolunacak ceza yarı oranında arttırılacaktır. Bu suçtan hüküm giyen kişiler memur olma haklarını kaybederler.

• Kaçakçılık Suçları

Yürürlükte yer alan mevzuata göre kaçakçılık suçları;

• 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. Maddesinde sayılan suçlar,
• 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344. Maddesinde yer alan eylemlerin işlenmesi ile ortaya çıkan vergi,

Kaçakçılık suçu olmak üzere iki şekilde ortaya çıkmaktadır. DMK’ye göre bu iki kaçakçılık suçundan birinden alınan mahkumiyet cezası, memuriyete alınmaya engel teşkil etmektedir.