“Sabıka kaydı seçime girmeye engel mi?” sorusu her seçim döneminde sorulan bir sorudur. Sabıka kaydı her zaman seçime gitmeye engel değildir. Bunun için suçun türünü, cezanın miktarına ve memnu hakların iadesine karar verilip verilmediğine bakılır. Seçime engel suçlar, 2972 sayılı Kanunun 31 ve 36. maddelerinin atıfta bulunduğu 2839 sayılı Kanunun 11. maddesinin f/1. bendine göre, dolandırıcılık ve hırsızlık suçlarından mahkum olanların seçilemeyecekleri belirtilmiştir. Adli sicilden sabıka kaydının silinmesine karar verilmiş olması, seçilmeye engel mahkumiyet yasaklamalarını ortadan kaldırmaz. Sabıka kaydının silinmesi kararı memnu hakların iadesi kararı niteliğinde değildir. Bu nedenle seçime girebilmek için kanunda yazılı suçlardan birinden cezanız varsa memnu hakların iadesi kararı almanız gereklidir. Aşağıda yazılı olanlar milletvekili, bakan, muhtar veya belediye başkanı seçilemezler:
- İlkokul mezunu olmayanlar,
- Kısıtlılar,
- Askerlikle ilişiği olanlar,
- Kamu hizmetinden yasaklılar,
- Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar,
- Affa uğramış olsalar bile;
- (Değişik: 2/1/2003-4778/15 md.) Basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar,
- Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının, birinci babında yazılı suçlardan veya bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar,
- (Değişik: 2/1/2003-4778/15 md.) Terör eylemlerinden mahkum olanlar,
- Eski Ceza Kanununun 536. maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı eylemlerle aynı Kanunun 537.maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum olanlar.
Bu makalemizde “Sabıka kaydı seçime girmeye engel mi?” sorusunun cevabını sizlere vereceğiz. Zira seçilme hakkının önünde en büyük engellerden biri adli sicil ve adli sicil arşiv kaydıdır. Sabıka kaydı seçime girmeye engel olabilir. Bunun için suçu nevi, memnu hakların iadesi kararı verilip verilmediği ve cezanın miktarı önemlidir.
Cumhurbaşkanı, Milletvekili ve Belediye Başkanı Seçilme Yeterliliği:
Anayasa m.101/1’de; Cumhurbaşkanının “milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olması” şartı aranmaktadır. 6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun “Seçilme yeterliği” başlıklı 6. maddesine göre; “Kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip her Türk vatandaşı Cumhurbaşkanı seçilebilir”.
Milletvekili Seçilme Yeterliliği:
Hem Anayasa m.76’da ve hem de 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu m.11’de düzenlenmektedir.
Belediye Başkanı Seçilme Şartları:
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun m.9’da düzenlenmiş olup, seçilme yeterliliği yönünden 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu m.11’de belirtilen sakıncaları taşımamak şartı öngörülmüştür. 5393 sayılı Belediye Kanunu m.44/2-b’de; seçilme yeterliliğini kaybeden belediye başkanlarının bu sıfatlarının, İçişleri Bakanlığı’nın başvurusu üzerine Danıştay tarafından verilecek kararla sona ereceği düzenlenmiştir. Bunun dışında 5393 sayılı Kanun m.45/1’de; belediye başkanları yönünden “kamu hizmetinden yasaklılık” hali doğduğunda, bu yasaklılık hali seçim dönemini aşmamakta ise belediye meclisleri tarafından bir başkan vekili seçileceği, yasaklılık halinin seçim dönemini aşması halinde ise belediye meclisleri tarafından bir başkan seçileceği düzenlenmiştir. Kamu hizmetinden yasaklılığın terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçlarından doğması halinde; büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde vali tarafından, belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirilir. (5393 sayılı Kanun m.45/2 ve m.46)
Sabıka Kaydı Seçime Girmeye Engel mi Milletvekili, Muhtar?
Seçime Cumhurbaşkanlığı, Milletvekilliği, Belediye Başkanlığı ve Muhtarlık için girilebilmesi için bazı suçlardan mahkum olmamak gerekmektedir. Cumhurbaşkanı, milletvekili ve belediye başkanı olarak seçilebilmek için, milletvekili seçilmeye engel halin bulunmaması gerekmektedir. Milletvekili seçilmeye engel suçlar şunlardır,
- Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar,
- Affa uğramış olsalar bile;
- Basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar,
- Türk Ceza Kanununda yer alan Devletin şahsiyetine karşı suçlardan veya bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar,
- Terör eylemlerinden mahkûm olanlar,
- Mülga Türk Ceza Kanununun 536 ncı maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı eylemlerle aynı Kanunun 537 nci maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum olanlar.
Muhtar olmak için ise hırsızlık, kaçakçılık, dolandırıcılık, sahtecilik ve sahte kağıtları bilerek kullanmak, inancı kötüye kullanmak gibi yüz kızartıcı suçlardan biri ile veya ağır hapis cezasıyla hükümlü veyahut kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak lazımdır. Bu nedenlerle kişilerin Cumhurbaşkanlığı, Milletvekilliği, Belediye Başkanlığı ve Muhtarlık için seçime girilebilmesi için yukarıda belirtilen suçlardan mahkum olmaması gerekmektedir. Ancak toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar memnu hakların iadesi ile adli sicil kaydını silerek adaylık için başvurabilirler.
